วาล์วถังดับเพลิง: องค์ประกอบหลักและวิธีการทำงาน เพื่อความปลอดภัย

หากพูดถึงการดับเพลิง หลายคนอาจจะนึกถึงถังดับเพลิงที่ตั้งอยู่ตามมุมต่างๆ ของอาคาร แต่จริงๆ แล้ว ภายในถังดับเพลิงนั้นมีอุปกรณอย่างหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญมากนั่นคือ “วาล์วถังดับเพลิง” มันเป็นหัวใจสำคัญที่ช่วยให้ระบบทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในยามฉุกเฉินที่ต้องการความรวดเร็วในการควบคุมไฟ เมื่อเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝัน วาล์วถังดับเพลิงทำหน้าที่ควบคุมการปล่อยสารดับเพลิงให้ได้อย่างถูกต้องและทันเวลา แต่จะทำงานได้ดีแค่ไหนนั้น ต้องอาศัยความเข้าใจเกี่ยวกับองค์ประกอบ และวิธีการทำงานของมันให้ดีเสียก่อน

วาล์วถังดับเพลิง คืออะไร?

วาล์วถังดับเพลิง (Fire Extinguisher Valve) เป็นอุปกรณ์ที่ติดตั้งอยู่ด้านบนของถังดับเพลิง ทำหน้าที่ควบคุมการปล่อยสารดับเพลิงออกจากถังไปยังเป้าหมายเมื่อมีการใช้งาน โดยทำงานร่วมกับกลไกของถังดับเพลิง เช่น สายฉีด (Hose) และหัวฉีด (Nozzle) เพื่อให้เกิดการพ่นสารดับเพลิงในลักษณะที่มีประสิทธิภาพ

องค์ประกอบของวาล์วถังดับเพลิง

องค์ประกอบของวาล์วถังดับเพลิงมีรายละเอียดที่สำคัญเพื่อให้การทำงานของถังดับเพลิงมีประสิทธิภาพและปลอดภัยมากที่สุด โดยชิ้นส่วนหลักๆ 7 อย่างมีดังนี้:

1. ตัววาล์ว (Valve Body)

ตัววาล์วทำหน้าที่เป็นโครงสร้างหลักของวาล์ว มักผลิตจากวัสดุที่ทนทานต่อการกัดกร่อน เช่น ทองเหลือง หรือเหล็กชุบสังกะสี เพื่อป้องกันการเสื่อมสภาพจากสารเคมีในถังดับเพลิง

2. ก้านวาล์ว (Valve Stem)

ก้านวาล์วเป็นชิ้นส่วนที่ทำหน้าที่ควบคุมการเปิด-ปิดการไหลของสารดับเพลิง โดยมีการหมุนหรือเคลื่อนที่ขึ้น-ลง เพื่อเปิดช่องทางให้สารดับเพลิงไหลออกจากถัง

3. สปริง (Spring)

สปริงจะช่วยทำให้วาล์วยึดอยู่ในตำแหน่งปิดเมื่อไม่มีการใช้งาน ซึ่งจะช่วยป้องกันไม่ให้สารดับเพลิงรั่วไหลออกมาโดยไม่ตั้งใจ

4. ซีลยาง (Rubber Seal)

ซีลยางถูกใช้เพื่อป้องกันการรั่วไหลของสารดับเพลิงที่มีแรงดันสูงภายในถัง โดยจะช่วยให้การเชื่อมต่อระหว่างตัววาล์วกับส่วนอื่นๆ เป็นไปอย่างแน่นหนา

5. ไกวาล์ว (Lever or Handle)

ไกวาล์วคือส่วนที่ผู้ใช้สามารถจับเพื่อเปิดการทำงานของวาล์ว เมื่อมีการดึงหรือหมุนไกวาล์วจะทำให้สารดับเพลิงไหลออกจากถัง

6. มาตรวัดแรงดัน (Pressure Gauge)

มาตรวัดแรงดันจะช่วยแสดงข้อมูลเกี่ยวกับระดับแรงดันในถังดับเพลิง เพื่อให้ผู้ใช้ทราบว่าแรงดันภายในถังอยู่ในระดับที่ปลอดภัยหรือไม่ และยังช่วยป้องกันการใช้งานถังดับเพลิงที่อาจมีความเสี่ยง

7. สลักนิรภัย (Safety Pin)

สลักนิรภัยมีหน้าที่ป้องกันการทำงานของวาล์วโดยไม่ได้ตั้งใจ เพื่อให้มั่นใจได้ว่าถังดับเพลิงจะไม่ปล่อยสารดับเพลิงออกมาโดยที่ผู้ใช้ไม่ได้ตั้งใจจะใช้งาน

องค์ประกอบเหล่านี้ทำให้วาล์วถังดับเพลิงสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และยังช่วยป้องกันอุบัติเหตุจากการใช้งานผิดพลาด หรือจากการรั่วไหลของสารดับเพลิง

ประเภทของวาล์วถังดับเพลิง

วาล์วถังดับเพลิงสามารถแบ่งออก เป็นประเภทหลักตามกลไกการทำงาน ดังนี้:

1. วาล์วแบบกด (Squeeze Valve)

วาล์วประเภทนี้มีไกวาล์วที่ต้องบีบเพื่อเปิดการไหลของสารดับเพลิง เมื่อปล่อยมือ วาล์วจะกลับไปสู่ตำแหน่งปิดโดยอัตโนมัติ เหมาะสำหรับถังดับเพลิงชนิดเคมีแห้ง (Dry Chemical) และถังดับเพลิง CO₂

2. วาล์วแบบหมุน (Turn Valve)

วาล์วประเภทนี้ต้องใช้การหมุน เพื่อเปิดการไหลของสารดับเพลิง พบในถังดับเพลิงขนาดใหญ่หรือระบบดับเพลิงที่ใช้สารเคมีพิเศษ

3. วาล์วแบบดึง (Pull Valve)

เป็นวาล์วที่ต้องดึงขึ้นเพื่อปล่อยสารดับเพลิง มักพบในถังดับเพลิงขนาดเล็กที่ใช้ในยานพาหนะหรืออากาศยาน

หลักการทำงานของวาล์วถังดับเพลิง

ปลดสลักนิรภัย – ผู้ใช้ต้องดึงสลักออกก่อนใช้งาน เพื่อปลดล็อกวาล์ว
กดหรือหมุนไกวาล์ว – ขึ้นอยู่กับประเภทของวาล์ว เมื่อเปิดวาล์ว สารดับเพลิงจะถูกปล่อยออก
พ่นสารดับเพลิงไปยังเป้าหมาย – ฉีดสารดับเพลิงไปยังฐานของเปลวไฟ
ปิดวาล์วเมื่อใช้งานเสร็จ – สำหรับวาล์วแบบหมุนหรือบางรุ่นที่สามารถปิดได้

ก่อนใช้งานทุกครั้ง ควรทำการทดสอบวาล์วเพื่อให้แน่ใจว่าวาล์วสามารถเปิด-ปิดได้อย่างราบรื่น โดยสามารถทดสอบได้ง่ายๆ ด้วยการหมุนหรือกดปีกของวาล์ว ในกรณีที่ไม่สามารถใช้งานได้ ควรดำเนินการซ่อมแซมหรือเปลี่ยนวาล์วใหม่ทันที

วิธีการบำรุงรักษาวาล์วถังดับเพลิง

เพื่อให้วาล์วถังดับเพลิงพร้อมใช้งานอยู่เสมอ ควรมีการบำรุงรักษาดังนี้:

ตรวจสอบแรงดันภายในถังดับเพลิง ทุก 6 เดือน เพื่อให้มั่นใจว่ายังมีแรงดันเพียงพอ
ตรวจสอบสภาพของวาล์ว เช่น การรั่วซึม การสึกหรอของซีลยาง
ทำความสะอาดวาล์ว เพื่อลดการสะสมของฝุ่นและสิ่งสกปรก
ทดสอบการทำงานของวาล์ว โดยผู้เชี่ยวชาญทุกปี
เปลี่ยนอะไหล่ที่เสียหาย โดยเฉพาะซีลยางและสปริง

วิธีการเลือกใช้วาล์วถังดับเพลิงให้เหมาะสม ดูอะไรบ้าง

การเลือกวาล์วถังดับเพลิง ขึ้นอยู่กับประเภทของสารดับเพลิงที่ใช้ ได้แก่:

ประเภทของวาล์ว: วาล์วสำหรับถังดับเพลิงมีหลายประเภท เช่น วาล์วเปิด-ปิด (Ball Valve) หรือวาล์วชนิดปลดล็อค (Piston Valve) ที่ออกแบบมาให้เปิด-ปิดได้ง่ายและปลอดภัย
ขนาดของวาล์ว: ควรเลือกวาล์วที่มีขนาดเหมาะสมกับถังดับเพลิง โดยคำนึงถึงความจุของถังและการไหลของสารดับเพลิง
วัสดุของวาล์ว: ควรเลือกวัสดุที่ทนทานต่อการกัดกร่อน เช่น สแตนเลสหรือเหล็กชุบสังกะสี เพราะถังดับเพลิงอาจต้องสัมผัสกับสารเคมีหรือความร้อน
การรับรองมาตรฐาน: ควรเลือกวาล์วที่ผ่านการรับรองมาตรฐานจากหน่วยงานที่เชื่อถือได้ เช่น ISO หรือ UL เพื่อความมั่นใจในคุณภาพและความปลอดภัย

แบรนด์วาล์วที่นิยมใช้ในอุตสาหกรรม

ในอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับการดับเพลิง วาล์วถังดับเพลิงมีความสำคัญในการทำงานให้มีประสิทธิภาพสูงสุด โดยมี 6 แบรนด์ที่เป็นที่นิยมใช้ในตลาดดังนี้:

Tyco Fire Protection Products
แบรนด์ Tyco เป็นหนึ่งในแบรนด์ที่ได้รับความนิยมสูงในวงการดับเพลิง ซึ่งมีผลิตภัณฑ์วาล์วที่ใช้ในระบบดับเพลิงชนิดต่างๆ เช่น วาล์วควบคุมแรงดันน้ำ วาล์วปล่อยแก๊ส วาล์วสำหรับระบบดับเพลิงน้ำและโฟม เป็นต้น
Viking Group
Viking เป็นอีกหนึ่งแบรนด์ที่เป็นที่รู้จักในอุตสาหกรรมดับเพลิง โดยมีวาล์วที่เหมาะสมกับการใช้งานในระบบต่างๆ ทั้งในอาคารและโรงงานอุตสาหกรรม
Honeywell
Honeywell ก็เป็นแบรนด์ที่มีชื่อเสียงในด้านเทคโนโลยีความปลอดภัยและดับเพลิง โดยเฉพาะในด้านระบบอัตโนมัติและการควบคุมการทำงานของระบบดับเพลิง
SAV (Safety Valve)
เป็นแบรนด์ที่ได้รับความนิยมในการผลิตวาล์วดับเพลิงคุณภาพสูง โดยมีการออกแบบให้ใช้งานง่ายและมีความปลอดภัยสูง
AFC Fire
AFC Fire เป็นบริษัทที่เชี่ยวชาญในการผลิตอุปกรณ์ดับเพลิง รวมถึงวาล์วที่ใช้ในระบบดับเพลิงที่มีคุณภาพสูง
Kidde
Kidde เป็นอีกแบรนด์หนึ่งที่รู้จักกันดีในวงการระบบดับเพลิง โดยเฉพาะวาล์วที่ใช้ในการควบคุมและรักษาความปลอดภัยในระบบดับเพลิง

แบรนด์เหล่านี้มีชื่อเสียงในด้านการผลิตอุปกรณ์ดับเพลิงที่มีคุณภาพและได้มาตรฐานสากล ทำให้มั่นใจได้ในเรื่องความปลอดภัยในการใช้งานในภาคอุตสาหกรรมต่างๆ

ผู้ที่ใช้งานถังดับเพลิง หรืออุปกรณ์ดับเพลิงควรมีความรู้วิธีการใช้งานอย่างถูกต้อง ซึ่งความรู้นี้ไม่เพียงแค่ทฤษฎีที่ถูกต้อง ต้องได้ลองการใช้จริงมาก่อนเกิดเหตุ ที่ต้องใช้ถังดับเพลิงจริง ดับเพลิงขั้นต้น อบรม เพื่อให้บุคคลทั่วไป ไม่ว่าจะเป็น นักเรียน พนักงาน บุคคลทั่วไปมีความรู้เบื้องต้นในการรับมือดับเพลิง

สามารถอ่านรายละเอียดหลักสูตรเพิ่มได้ที่ : อบรมดับเพลิงกรุงเทพ.com

ติดต่อ : อีเมล [email protected] / โทร (064) 958 7451 คุณแนน

สรุป

วาล์วถังดับเพลิงเป็นอุปกรณ์ที่มีความสำคัญในการควบคุมการทำงานของถังดับเพลิง เพื่อให้สามารถระงับไฟได้อย่างมีประสิทธิภาพ ความเข้าใจเกี่ยวกับประเภท โครงสร้าง และการบำรุงรักษาวาล์วถังดับเพลิงเป็นสิ่งสำคัญ ที่ช่วยให้สามารถเลือกใช้งานและดูแลอุปกรณ์ได้อย่างถูกต้อง ทั้งนี้ การตรวจสอบและบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้ถังดับเพลิงพร้อมใช้งานในกรณีฉุกเฉินเสมอ

อ้างอิง

NFPA 10: Standard for Portable Fire Extinguishers
OSHA Fire Protection Standards (29 CFR 1910.157)
FM Global Fire Protection Data Sheets
ISO 7165: Portable Fire Extinguishers – Performance and Construction

บทความที่น่าสนใจ

วาล์วถังดับเพลิง